نوشته: حسین قلع ریز
وقتی بهداد سلیمی وزنه بردار 105+ کیلوگرم در المپیک ریو 2016 با سخت گیری گروه داوری روبرو شد و شانس خود را برای کسب مدال از دست داد چه رفتاری از خود نشان داد؟در مقابل یک شکست تحمیلی چگونه واکنش نشان داد ؟آیا مربیان وی، مسوولین فدراسیون و کمیته ملی المپیک ایران در برابر این اتفاق رفتار درستی از خود نشان دادند؟این سوول شاید برای تمام ما پیش آید که اگر جای بهداد سلیمی بودیم در شرایط شکست چه واکنشی از خود نشان می دادیم ؟چه کاری درست بود و چه کاری غلط؟
شکست در معنای لغوی یعنی عمل شکستن ، نقض و شکسته شدن به کار می رود.شاید به جرات به توان گفت همه انسان های یک روز طعم شکست را چشیده باشند .معنای متضاد آن را همه ما به خوبی می دانیم و چه بسا بارها آن را لمس کردیم ؛پیروزی یا موفقیت .طعم پیروزی همواره شیرین و طعم شکست همواره تلخ برای ما بوده ،هست و خواهد بود
اما در ضرب المثل های پر مغز فارسی آمده است : «شکست، پل پیروزی است».یا در زبان فرانسوی یک ضرب المثل که «مرد شکست خورده طالب جنگ بیشتر است»یا یک ضرب المثل ژاپنی است که می گوید :انسان از پیروزی چیزی یاد نمی گیرد ولی از شکست خیلی چیزها یاد می گیرد.
بسیاری از قهرمانان ،کارآفرینان و نخبگانی؛افرادی که در رشته کاری خود حرف اول را می زنند یا حرفی برای گفتن دارند یک روزی شکست خوردند و شاید هنوز هم در برخی از فعالیت های خود شکست می خورند ولی آنان با پدیده شکست چگونه رفتار می کنند؟آیا می نشیند و گریه می کنند؟ یا سریع شکست خود را آسیب شناسی می کنند و عبرت می گیرند؟
برخورد بهداد سلیمی با شکست چگونه بود ؟برخورد محمد بنا سرمربی کشتی فرنگی ایران که در المپیک 2012 توانسته بود 3 طلا برای ایران به ارمغان بیاورد ولی در المپیک 2016 با دو برنز به کار خود پایان داد ،چگونه بود؟آیا رفتار درستی از خود بر جای گذاشتند؟آیا فدراسیون رشته های ورزش که در المپیک حضور داشتند به تحلیل شکست های خود می پردازند؟
شاید وجود احساس در انسان بتواند رفتار فرد در شکست ها را توجیه کند ولی نکته قابل تامل در این قبیل رویدادها تحلیل شکست است . تحلیلی که می تواند چراغ راه آینده برای ما و دیگران باشد.حدیت زیبایی از پیامبر رحمت و مهربانی حضرت محمد مصطفی (ص) روایت شده که« یک مومن واقعی از یک سوراخ دو بار گزیده نمی شود».یعنی وقتی یک بارشکست می خورد نباید بار دیگر از همان مسیر دوباره شکست بخورد و زیان ببیند.
یکی از رویه هایی که در سازمان های دولتی و حتی خصوصی به آن توجه نمی شود مستندسازی از فعالیت های انجام شده و تحلیل شکست و موفقیت آن رویداد است .به گفته کارشناسان و مشاوران مدیریت بسیاری از مدیران فعلی سازمان های ایرانی تجارب به دست آمده را به صورت مستند در اختیار سازمان یا مدیران بعدی قرار نمی دهند .این تجارب در سازمان های ژاپنی با روش کایزن (بهبود مستمر) به خوبی اجرایی شده و مدیران فعلی تجارب خود را به راحتی در اختیار مدیران بعدی قرار می دهند.نمونه این رویه در کشور آلمان مشاهده می شود که مدیران با تجربه در قالب یک باشگاه مدیران با سابقه به مدیران جوان رمز و راز موفقیت خود را آموزش می دهند.
آلفرد شین ولد نویسنده و ورزشکار بازی
های فکری و تفریحی آمریکا در یک جمله بسیار با تامل گفته :هر چه می توانید از
اشتباهات دیگران چیزهای جدید بیاموزید. چون شما وقت کافی برای همه این تجربیات
نخواهید داشت.
یعنی اینکه از شکست
دیگران بیشترین بهره برداری را داشته باشید.در تحلیل شکست فقط شما نباید از شکست
خودتان درس بگیرد بلکه از شکست دیگران باید درس گرفت و احتمال شکست را برای خودتان
محدود سازید.
محمد گوهریان کارآفرینی
که هم مدیر یک بنگاه اقتصادی و هم رییس یک دانشگاه است در جمع جوانان جویای نام که
می خواستند مانند استیو جابز بنیانگذار شرکت دل مسیر موفقیت را با ایده های نو طی
کنند ،گفت:نقش منتور
Mentor به عنوان افراد مشاور
،بزرگتر و با تجربه تر در کنار یک جوان می تواند آسیب های احتمالی را شناسایی و از
شکست های آنان جلوگیری کنند.یعنی یک فرد با تجربه به یک بی تجربه می گوید از این
راهها نرو من رفتم شکست خوردم.
منتور یا تسهیل گر به
فردی بزرگتر و باتجربه تر گفته می شود که افراد جوانتر از خویش را راهنمایی و
حمایت می کند و نقش مشاور دارد.نقشی که امروزه در ایران به طور غالب به صورت پُست
سمبلیک مشاور بوجود آمده است و تاثیری که باید بگذارد، نمی گذارد.سازمان هایی را
می بینیم که با وجود دهها مشاور حال و روز خوبی ندارند.البته این پست برای پرکردن
دهان اطرافیان هم کاربرد دارد .پستی که نقش کلیدی برای هر سازمان و یا هر فرد دارد
. مشاورها و منتور ها افرادی هستند که شکست را خوب تحلیل می کنند و به ما کمک می
کنند که کمتر شکست بخوریم .
تحلیل شکست خود و دیگران این امکان را می دهد که در مسیر زندگی از وارد ساختن شکست دیگر جلوگیری کنیم. اگر امروز از تجربه های دیروز اسفاده نکنیم چه زمانی می خواهیم از این همه هزینه که پرداختیم سود ببریم.به قول شیخ اجل سعدی شیرازی :
با چون خودی درافکن اگر پنجه میکنی/ ما خود شکسته ایم چه باشد شکست ما
